Pedodonti çocuklara uygulanan her türlü diş tedavisi ile çürük oluşmasını önlemek amacı ile yapılan koruyucu yöntemleri içerir. Bunlar;

• Çürük dişlere uygulanan dolgu, amputasyon, kanal tedavisi,
• Tedavi edilemeyen veya sallanan süt dişlerinin çekimi,
• Erken süt dişi kaybı varsa yer tutucu uygulanması,
• Diş yüzeyinde oluşmuş lekelerin veya bakteri plağının temizlenmesi,
• Düşme-çarpma ile dişe gelen darbe sonrası yapılan acil müdahaleler,
• Çürük oluşmasını önlemek için yapılan fissür örtücü (sealant) ve flour uygulamalarıdır.

Süt dişleri önemli midir?

Bebeklikten çocukluğa uzanan zaman diliminde ağızda yer alan süt dişleri beslenme, konuşma ve estetik gibi pek çok göreve sahiptir. Bu dönemde süt dişlerinin yanlış beslenme, iyi olmayan oral hijyen vb. gerekçelerle çürümesi ve sonrasında kaybedilmesi çocukların beslenme problemlerine yol açmaktadır.

Başlangıçta çürükler henüz çok ilerlememişken yemek sonrası ağrı olarak kendini gösteren ağrılar ilerleyen dönemlerde devamlı, gece uykudan uyandıracak şiddette ağrılara dönüşmektedir. Dolayısıyla çocuklar yemek yemek istememekte ve yeterli beslenememe problemi ortaya çıkmaktadır. Gece uykularının bölünmesi ve çocukların düzenli uyuyamaması da tıpkı yetersiz beslenme gibi çocukların gelişimini olumsuz yönde etkileyecektir.

Ayrıca başlangıç aşamasındaki çürükler dolgu gibi basit tedaviler ile çözümlenebilirken, gece uykudan uyandıracak şiddette ağrılara dönüştüğünde daha ileri tedavi gereksinimleri (kanal tedavisi, çekim) ortaya çıkmakta; bu da çocuğunuzun koltukta geçireceği sürenin artmasına ve olası kooperasyon problemlerine yol açabilmektedir.

Konuşma ve kelimelerin doğru telaffuzunda önemli yeri olan süt dişlerinin erken kayıplarında fonasyon problemleriyle karşılaşılabilmektedir.

Süt dişleri ve daimi dişler kendi içlerinde muhteşem bir dengeyle tasarlanmıştır ve süt dişleri daimi dişler için önemli bir rehber görevi görmektedir. Daimi dişlerin sürmesi için mevcut yeri korurlar, çene ve kas gelişiminin sağlıklı olarak devam etmesini sağlarlar. Olası süt dişi kayıplarında yer tutucu gibi koruyucu tedaviler yapılmadığında, yan dişlerin boşluğa devrilmesi daimi dişlerde çapraşıklıklara ve ilerleyen dönemde ortodontik tedavi gereksinimlerine neden olmaktadır.

Ayrıca erken çocukluk döneminde çürükleri sebebiyle gülümseyemeyen ve ağızlarını kapalı tutma eğilimde olan çocuklarda ilerleyen dönemlerde özgüven problemleri oluşmaktadır. Çocuğunuzun güvenle gülümseyebilmesi siz ebeveynlerin elindedir…

İlk muayene öncesi ebeveynlerden beklentimiz;

Çocuğunuzun dişleri sürmeye başladıktan sonra ağrı,abse ..vs gibi bir problem olmadan bir pedodontistle tanışması için randevu alınız. Bu ilk randevuda çocuğunuzun hekimle kuracağı pozitif iletişim, ileriki dönemde karşılaşılabilecek problemlerin daha kolay ve sorunsuz bir şekilde çözümlenebilmesini sağlayacaktır.

Çocukların doğumdan itibaren edindiği korkular aslında genellikle ebeveynlerin çocuklarda yarattığı izlenimler ve sözel iletişimlerden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla bu ilk randevu öncesi çocuğunuza “korkma, acımayacak, iğne yapılmayacak, dişin çekilmeyecek/çekilecek” gibi cümleleri lütfen kurmayın. Kendi geçmiş deneyimlerinizden lütfen bahsetmeyin. Pozitif olumlamalar ile çocuğunuzu motive edin.

Biberon çürüğü nedir?

Erken çocukluk çağı çürüğü ya da halk arasındaki ismiyle “biberon çürüğü” genellikle yanlış beslenme alışkanlıkları sonucu üst ön kesici dişlerde mat tebeşirimsi beyaz renklenmeler şeklinde başlayıp çok hızlı ilerleyen sonrasında dişlerin kaybına kadar gidebilen çürük tipidir. Aslında bu problemde etken biberon değil, biberonun içindeki süt/sıvıdır. Hem anne sütü hem inek sütü doğal olarak şeker içermektedir. Sütlerin içine katılan pekmez, şeker, tatlandırıcı diğer besinler de bu durumu kötüleştirmektedir. Bebeklerin gece yatmadan önce/uyku sırasında biberon ile beslenmeleri sütün uyku sırasında ağız içerisinde kalmasına, bakterilerin çoğalması için elverişli bir ortam yaratarak uyku sırasında azalan tükürük akışı ile çürüklerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu nedenle özellikle gece beslenmesi sonrası dişlerin temizlenmesi büyük önem taşımaktadır.

Biberon çürüğünden korunmak için neler yapılabilir?

• Bebeğinizin erken dönemde doğru beslenme alışkanlıkları kazanması, alınabilecek önlemler ve risk tayinin yapılabilmesi için; çocuğunuzun ilk dişleri çıktığında mutlaka bir pedodontiste /çocuk diş hekimine başvurunuz.
• Bebeğinizi emzirerek ya da biberon ile uykuya dalmasına izin vermeyiniz. Eğer bu alışkanlıkları önleyemiyorsanız beslenme sonrası mutlaka su içiriniz.
• Dişler sürmeye başladıktan hemen sonra parmak fırçalar ya da temiz tülbentler yardımıyla beslenme sonrası dişlerini temizleyiniz.
• Biberonun içine pekmez, şeker ya da diğer tatlandırıcıları eklemeyiniz, emziğini bu maddelere batırıp çocuğunuza vermeyiniz.

Koruyucu diş hekimliği nedir?
Koruyucu diş hekimliği bebeğin ilk dişlerinin çıkmasıyla başlar ve ömür boyu sürer. Prensip olarak, çocuğun kendisine özel risk durumunun belirlenmesini takiben yine çocuğa özel hazırlanacak tedavi planlamasıyla problemlerin ortaya çıkmadan önlenmesini benimser.

Çocuk diş hekimliğinde koruyucu uygulamalar;

• -Düzenli diş hekimi kontrollerini
• Diş sürme zamanlarının takip edilerek sağlıklı gelişimin sağlanmasını
• Oral hijyen eğitimini ve takibini
• Doğru beslenme alışkanlıkları konusunda ebeveynlerin bilgilendirilmesini
• Çürük risk durumunun belirlenmesini ve çocuğa özel koruyucu programın yapılmasını
• Fluorid uygulamalarını
• Fissür örtücü uygulamalarını
• Parmak emme, tırnak yeme, diş sıkma gibi zararlı alışkanlıkların durdurulmasını ve neden oldukları problemlerin çözümünü
• Yer tutucu gibi koruyucu ortodontik tedavileri içerir

Fluorid uygulaması nedir?

Fluorid uygulaması başlangıç aşamasındaki çürükleri kontrol altına alabilmek, diş minesini zararlı asitlerden korumak ve yeni çürük oluşumunu önlemek için bilinen en etkili ve basit yöntemdir. ABD ve diğer gelişmiş ülkelerde, çürük artışının önüne geçilebilmesinde en etkili yöntemin düzenli fluorid uygulamaları olduğu belirtilmektedir (The American Academy of Pediatric Dentistry – Guideline on Fluoride Therapy). Diş yüzeyine uygulanan jel ya da cila formları diş içeriğindeki kalsiyum ile birleşerek dişlerin zararlı asitlere karşı daha dayanıklı olmalarını sağlamaktadır. Doktorunuz yapılacak muayene sonrası çocuğunuzun ihtiyaçları doğrultusunda fluorid uygulama yöntemi ve sıklığı konusunda siz ebeveynleri bilgilendirecektir.

Fissür örtücü uygulaması nedir?

Azı dişlerinin yüzeylerinde yer alan küçük çukurcuklara “fissür” denilmektedir. Bu çukurcuklar diş fırçasıyla temizlenmesi zor alanlar yaratmaktadır. Çiğnemenin etkin olarak yapıldığı azı dişlerinde, özellikle düzenli fırçalama alışkanlığı henüz oluşmamış çocuklarda, bu alanlarda başlayıp hızlı ilerleyen çürüklere çok sık rastlanmaktadır. Fissür örtücü uygulamalarının asıl amacı bu çukurcukların dolgu benzeri maddeler ile dişe zarar verilmeden doldurulması ve böylece fırçalama ile daha kolay temizlenebilir alanlar oluşturmak, olası çürükleri önlemektir. Bilindiği gibi “En akılcı tedavi hastalık oluşmadan önce yapılacak koruyucu tedavidir.

Süt dişleri erken dönemde çekilirse ne yapılmalıdır?

Süt dişlerinin beslenme, konuşma ve estetiğin yanı sıra altından gelecek daimi dişler için rehberlik yapma görevleri de vardır. Süt dişlerinin hemen altında konumlanan daimi dişlerin, sürerken süt dişlerini iterek ağız içindeki gerçek konumlarına ulaştıkları düşünülmektedir. Bu süreçte süt dişlerinin olası problemler (çürük, travma..vb) sebebiyle erken dönemde kaybı sonrasında, süt dişinin muhafaza ettiği yerin korunmaması, yandaki dişlerin boşluğa devrilmesine ve daimi dişlerin sürme zamanı geldiğinde doğru şekilde sürememesine, çapraşıklıklara neden olmaktadır. Bu da ilerleyen dönemde uzun süreli ortodontik tedavi ihtiyacı doğurmaktadır. Dolayısıyla süt dişlerinin erken dönemde çekimleri sonrası çekim boşluğunun yer tutucu olarak adlandırılan basit önleyici apareyler ile korunması hem çocuğunuzun dişlerinin doğru konumlanmasını sağlayacak, hem de ilerleyen dönemde oluşacak çapraşıklıkları önleyerek çocuğunuzu uzun süreli ortodontik tedavilerden koruyacaktır.

Çocuklarda diş ve çevre doku yaralanmalarında neler yapılmalıdır?

Çocukların düşme, çarpma gibi kazalar sonrasında ağız bölgesine aldıkları darbe sebebiyle, dişlerin kırılması, yer değiştirmesi ya da yerinde çıkması gibi durumlara çok sık rastlanmaktadır. Bu tür durumlarda en hızlı sürede bir pedodontiste başvurulması ve acil müdahalenin yapılması gerekmektedir. Ebeveynler ciddi bir durum olmadığını düşünseler bile bir pedodontist tarafından ağız içi değerlendirmenin yapılması, gerekliyse film ile durumun tespiti, olası problemlerin önüne geçilebilmesi açısından çok önemlidir.

Dişlerin alınan darbe sonrasında yerinden çıkması durumunda, en kısa zamanda kök kısmına dokunulmadan akan su altında yıkandıktan sonra, ağız içindeki yerine yerleştirilmesi bir pedodontiste başvurmadan önce yapılabilecek en uygun işlemdir. Eğer ebeveynler bu işlemi yapamazlarsa, dişin süt içerisine konularak en kısa sürede bir pedodontiste başvurmaları gerekmektedir.

Sedasyon ya da genel anestezi altında diş tedavilerinin yapılması mümkün müdür?

Diş hekimi korkusunu aşamayan, tüm çabalara rağmen koltukta tedavi olmak istemeyen, endişe düzeyi çok yüksek çocuklarda diş tedavilerinin yapılabilmesi için sedasyon ya da genel anestezi uygulamaları tercih edilmektedir. Çocukluk döneminde bu tedavileri yaptırmak istemeyen çocuklara zorla müdahale edilmesi hem yapılan tedavilerin planlanan şekilde ve kalitede yapılmasına engel olur hem de ilerleyen dönemde ve yetişkinlikte diş hekimi fobisinin gelişmesiyle sonuçlanabilir. Dolayısıyla çocukları zorlamadan, gerekli sayıda koltukta tedavi denemesinde başarı sağlanamıyorsa sedasyon ya da genel anestezi tercih edilmelidir. Böylece hem tek seferde ağızdaki tüm problemleri çözmek mümkün olmakta hem de çocuklar kötü tecrübeler yaşamadan sağlıklarına kavuşabilmektedir.

Bu uygulamalar tam teşekküllü hastane koşullarında, bu konuda deneyimli anestezi uzmanı ve pedodontist işbirliği altında, ekip çalışmasıyla yapılmalıdır. İşlem öncesinde çocuğun anestezi uzmanı tarafından yapılacak muayenesi ile işlemlere engel bir durum olup olmadığı tespit edilmelidir.